Вышедшие номера
Наноиндентирование и механические свойства материалов в субмикро- и наношкале. Недавние результаты и достижения (О б з о р)
Переводная версия: 10.1134/S1063783421010108
Головин Ю.И.1,2
1Тамбовский государственный университет им. Г.Р. Державина, Тамбов, Россия
2Московский государственный университет им. М.В. Ломоносова, Москва, Россия
Email: yugolovin@yandex.ru
Поступила в редакцию: 14 августа 2020 г.
В окончательной редакции: 14 августа 2020 г.
Принята к печати: 20 августа 2020 г.
Выставление онлайн: 12 октября 2020 г.

Обзор посвящен специфике механического поведения различных материалов в субмикро- и наношкале. В значительной мере успехи в этой области определяются развитием большого семейства методов прецизионного силового нанотестинга, получившего условное название "наноиндентирование". Однако к настоящему времени исследования наномеханических свойств осуществляют не только и не столько методами наноиндентировании буквально, т. е. локальным деформированием макро-, микро- и наномасштабных объектов. Силовой наномеханический тестинг рассмотрен более широко, включая приложение малых сил к тестируемому объекту и прецизионное измерение деформации с нанометровым разрешением при одноосном сжатии, растяжении, изгибе, сдвиге и кручении различными способами с одновременной in situ регистрацией их микроструктурных параметров электронно-микроскопическими и рентгено-дифракционными методами. Описаны основные направления совершенствования экспериментальных подходов в последнее десятилетие и результаты, полученные с их помощью на моно-, микро- и нанокристаллических материалах, композитах, пленках и покрытиях, в аморфных твердых телах, биоматериалах (тканях, живых клетках и макромолекулах). Особое внимание уделено размерным эффектам и атомным механизмам деформации/разрушения в наношкале. Настоящий обзор является органичным продолжением и развитием рассмотрения специфики наномеханических свойств твердых тел в обзоре автора, опубликованном в ФТТ 50, 12, 2113 (2008), и описывает как основные концепции наномеханического тестинга материалов, так и последние достижения в этой сфере. Ключевые слова: наноиндентирование, наномеханический тестинг, размерные эффекты, природа наномеханических свойств.
  1. P. Grodzinski. Plastics 18, 312 (1953)
  2. А.П. Терновский, В.П. Алехин, М.Х. Шоршоров, М.М. Хрущев, В.Н. Скворцов. Зав. лаборатория 39, 1242 (1973)
  3. С.И. Булычев, В.П. Алехин. Испытание материалов непрерывным вдавливанием индентора. Машиностроение, М. (1990). 224 с
  4. Ю.И. Головин. Наноиндентирование и его возможности. Машиностроение, М. (2009). 312 с
  5. A.C. Fischer-Cripps. Naation. Springer, N. Y. (2011). 282 p
  6. Springer Handbook of nanotechnology/ Ed. B. Bhushan. 4nd ed. Springer. Berlin--Heidelberg--N. Y. (2017). 1698 p
  7. W.C. Oliver, G.M. Pharr. J. Mater. Res. 7, 6, 1564 (1992)
  8. G.M. Pharr. Mater. Sci. Eng. A 253, 151 (1998)
  9. W.C. Oliver, G.M. Pharr. J. Mater. Res. 19, 3 (2004)
  10. ISO group TC 164/SC 3/WG1 and ASTM E28.06.11. ISO/DIS 14577-1, 2, 3
  11. ГОСТ Р 8.748-2011. Государственная система обеспечения единства измерений. Металлы и сплавы. Измерение твердости и других характеристик материалов при инструментальном индентировании. Ч. 1. Метод испытаний
  12. Nanotribology and Nanomechanics. An Introduction / Ed. B. Bhushan. 2nd ed. Springer. Berlin--Heidelberg--N. Y. (2008). 1516 p
  13. Handbook of Naation with Biological Applications/ Ed. M.L. Oyen. Pan Stanford Publishing Pte. Ltd. (2011). 359 p
  14. Naation in Materials Science / Ed. J. Nemecek. InTech, London (2012). 318 p
  15. Nanomechanical Analysis of High Performance Materials / Ed. A. Tiwari. Springer Science+Business Media. Dordrech--Heidelberg--N. Y.--London (2014). 348 p
  16. Materials Characterization: Modern Methods and Applications / Ed. N.M. Ranganathan. CRC Press, Boca Raton, Florida (2015). 334 p
  17. Applied naation in advanced materials / Eds A. Tiwari, S. Natarajan. John Wiley \& Sons, N. Y. (2017). 689 p
  18. H. Wang, L. Zhu, B. Hu. Residual stresses and nanoindentation testing of films and coatings, Springer Nature. Singapore Pte. Ltd. and Science Press, Beijing (2018). 207 p
  19. Handbook of Mechanics of Materials. Eds. C.-H. Hsueh, S. Schmauder, C.-S. Chen, K.K. Chawla. Springer Nature, Singapore Pte. Ltd. (2019). 2431 p
  20. W.C. Oliver, G.M. Pharr. MRS Bull. 35, 897 (2010)
  21. P.-E. Mazeran, M. Beyaoui, M. Bigerelle, M. Guigon. Int. J. Mater. Res. 103, 6, 715 (2012)
  22. G. Guillonneau, G. Kermouche, S. Bec, J.-L Loubet. J. Mater. Res. 27, 19 (2012)
  23. G. Dehm, B.N. Jaya, R. Raghavan, C. Kirchlechner. Acta Mater. 142, 248 (2018)
  24. H. Lee, W.Y. Huen, V. Vimonsatit, P. Mendis. Sci. Rep. 9, 13189 (2019)
  25. A. Barnoush, P. Hosemann, J. Molina-Aldareguia, J.M. Wheeler. Mater. Today 14, 471 (2019)
  26. X. Xiao, L. Yu. Nucl. Mater. Energy 22, 100721 (2020)
  27. Ю.И. Головин, В.И. Иволгин, В.В. Коренков, Н.В. Коренкова, Р.И. Рябко Конденс. среды и межфазн. границы 3, 2, 122 (2001)
  28. Ю.И. Головин. ФТТ 50, 2113 (2008)
  29. Ю.И. Головин. Зав. лаборатория 75, 1, 45 (2009)
  30. X. Li, B. Bhushan. Mater. Characterization 48, 11 (2002)
  31. K.P. Menard. Dynamic Mechanical Analysis. A Practical Introduction. 2nd ed. CRC Press Boca Raton, London, N. Y. (2008). 205 p
  32. M.S. Blanter, I.S. Golovin, H. Neuhauser, H.-R. Sinning. Internal Friction in Metallic Materials. A Handbook. Springer. Berlin, Heidelberg, N. Y. (2007). 521 p
  33. A. Leitner, V. Maier-Kiener, D. Kiener. Mater. Res. Lett. 5, 7, 486 (2017)
  34. Ю.И. Головин, В.В. Коренков, С.С. Разливалова. Изв. РАН. Сер. физ. 82, 9, 1296 (2018)
  35. Ю.И. Головин, В.В. Коренков, С.С. Разливалова. ФТТ 59, 6, 1106 (2017)
  36. В.И. Кущ, С.Н. Дуб, П.M. Литвин. Сверхтвердые материалы 4, 40 (2007)
  37. A.J. Bushby, D.J. Dunstan. J. Mater. Res. 19, 1, 137 (2004)
  38. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин, В.И. Иволгин, Коренков. ЖТФ 70, 5, 82 (2000)
  39. Y.I. Golovin, A.I. Tyurin, B.Y. Farber. J. Mater. Sci. 37, 3, 895 (2002).
  40. Y.I. Golovin, A.I. Tyurin, B.Y. Farber. Phil. Mag. A 82, 10, 1857 (2002)
  41. J.C. Munera, D. Goswami, R.V. Martinez, E.A. Ossa. Mechan. Mater. 148, 103443 (2020)
  42. Ю.И. Головин. Основы нанотехнологий. Машиностроение, М. (2012). 656 с
  43. S. Pathak, S.R. Kalidindi. Mater. Sci. Eng. R 91, 1 (2015)
  44. A.I. Vakis, V.A. Yastrebov, J. Scheibert, L. Nicola, D. Dini, C. Minfray, A. Almqvist, M. Paggi, S. Lee, G. Limbert, J.F. Molinari, G. Anciaux, S.E. Restrepo, A. Papangelo, A. Cammarata, P. Nicolini, R. Aghababaei, C. Putignano, S. Stupkiewicz, J. Lengiewicz, G. Costagliola, F. Bosia, R. Guarino, N.M. Pugno, G. Carbone, M.H. Muser, M. Ciavarella. Tribology Int. 125, 169 (2018)
  45. S.Z. Chavoshi, S. Xu. Prog. Mater. Sci. 100, 1 (2019)
  46. S.B. Vishnubhotla, R. Chen, S.R. Khanal, X. Hu, A. Martini, T.D.B. Jacobs. Tribology Lett. 67, 3, 97 (2019)
  47. P. Van-Trung, F. Te-Hua. Comput. Mater. Sci. 174, 109465 (2020)
  48. P.A. Santos-Florez, C.J. Ruestes, M. de Koning. J. Phys. Chem. C 124, 17, 9329 (2020)
  49. Ю.И. Головин, Ю.Л. Иунин, А.И. Тюрин. Докл. АН 392, 3, 336 (2003)
  50. Ю.И. Головин, С.Н. Дуб, В.И. Иволгин, В.В. Коренков, А.И. Тюрин. ФТТ 47, 6, 961 (2005)
  51. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин, В.В. Хлебников. Деформация и разрушение материалов 9, 32 (2005)
  52. А. Zubelewicz. Crystals 10, 212 (2020)
  53. P. Feldner, B. Merle, M. Goken. J. Mater. Res. 32, 8, 1466 (2017)
  54. B. Merle, W.H. Higgins, G.M. Pharr. J. Mater. Res. 34, 20, 3495 (2019)
  55. G. Testa, N. Bonora, A. Ruggiero, G. Iannitti. Metals 10, 120 (2020)
  56. K.T. Ramesh. In: Springer Handbook of Experimental Solid Mechanics / Ed. W. Sharpe. Springer, N. Y. (2008). P. 874-902
  57. Q. Li. In: Handbook of Mechanics of Materials/ Eds C.-H. Hsueh et al. Springer Nature. Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 27. P. 845
  58. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин. Кристаллография 40, 5, 884 (1995)
  59. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин. ФТТ 38, 3, 1812 (1996)
  60. Y.I. Golovin, V.I. Ivolgin, V.V. Korenkov, A.I. Tyurin, B.Y. Farber. Mater. Sci. Forum 386, 141 (2002)
  61. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин, В.В. Хлебников. ЖТФ 75, 4, 91 (2005)
  62. J.M. Wheeler, J. Dean, T.W. Clyne. Extreme Mechan. Lett. 26, 35 (2018)
  63. M. Rueda-Ruiza, B.D. Beake, J.M. Molina-Aldareguia. Mater. Des. 192, 108715 (2020)
  64. C. Zehnder, J.-N. Peltzer, J.S.K.-L. Gibson, S. Korte-Kerzel. Mater. Des. 151, 5, 17 (2018)
  65. P.S. Phani, W. C. Oliver. Materials 10, 663 (2017)
  66. A.S. Khan, S. Huang. Int. J. Plast. 8, 397 (1992)
  67. Y. Liu, J. Hay, H. Wang, X. Zhang. Scripta Mater. 77, 5 (2014)
  68. B.D. Beake, L. Isern, A.J. Harris, J.L. Endrino. Mater. Manufactur. Proc. 35, 836 (2020).
  69. Y.X. Wang, S. Zhang. Surf. Coating Technol. 258, 1 (2014)
  70. K.-D. Bouzakis, P. Charalampous, G. Skordaris, F. Dimofte, N.M. Ene, R. Ehinger, S. Gardner, B.S. Modrzejewski, J.R. Fetty. Surf. Coating Technol. 275, 207 (2015)
  71. B.D. Beakea, T.W. Liskiewicz, A. Birda, X. Shib. Tribology Int. 149, 105732 (2020)
  72. B. Merle, W.H. Higgins, G. M. Pharr. J. Mater. Res. 35, 4, 343 (2020)
  73. S. Breumier, S. Sao-Joao, A. Villani, M. Levesque, G. Kermouche. Mater. Des. 193, 108789 (2020)
  74. G. Guillonneau, M. Mieszala, J. Wehrs, J. Schwiedrzik, S. Grop, D. Frey, L. Philippe, J.-M. Breguet, J. Michler, J.M. Wheeler. Mater. Des. 148, 39 (2018)
  75. R. Gumruk, R.A.W. Mines, S. Karadeniz. J. Mater. Eng. Performance 27, 1016 (2018)
  76. E.N. Borodin, A.A. Gruzdkov, A.E. Mayer, N.S. Selyutina. J. Phys.: Conf. Ser. 991, 012012 (2018)
  77. D. Kiener, R. Fritz, M. Alfreider, A. Leitner, R. Pippan, V. Maier-Kiener. Acta Mater. 166, 687 (2019)
  78. H. Wang, P. Gao, R. Turner, H. Chen, L. Qi, B. Yang. Mater. Today Commun. 24, 101040 (2020)
  79. K. Durst, V. Maier. Current Opinion Solid State Mater. Sci. 19, 340 (2015)
  80. V. Maier-Kiener, K. Durst. JOM 69, 11, 2246 (2017)
  81. D.-H. Lee, I.-C. Choi, G. Yang, Z. Lu, M. Kawasaki, U. Ramamurty, R. Schwaiger, J. Jang. Scripta Mater. 156, 129 (2018)
  82. J. Kappacher, A. Leitner, D. Kiener, H. Clemens, V. Maier-Kiener. Mater. Des. 189, 108499 (2020)
  83. C. Herring, J.K. Galt. Phys. Rev. 85, 1060 (1952)
  84. S.S. Brenner. Science 128, 569 (1958)
  85. F.R.N. Nabarro, P.I. Jackson. In: Growth and Perfection of Crystals. John Willey, N. Y. (1959). P. 11
  86. Э.М. Надгорный, Ю.А. Осипьян, М.Д. Перкас, В.М. Розенберг. УФН 67, 625 (1959)
  87. Г.В. Бережкова. Нитевидные кристаллы. Наука, М. (1969). 158 с
  88. S.S. Brenner. J. Appl. Phys. 27, 1484 (1956)
  89. M.D. Uchic, D.M. Dimiduk, J.N. Florando, W.D. Nix. Science 305, 986 (2004)
  90. D.M. Dimiduk, M.D. Uchic, T.A. Parthasarathy. Acta Mater. 53, 4065 (2005)
  91. M.D. Uchic, D.M. Dimiduk, R. Wheeler, P.A. Shade, H.L. Fraser. Scripta Mater. 54, 759 (2006)
  92. Focused ion beam systems: Basics and applications / Ed. N. Yao. Cambridge University Press (2007). 395 р
  93. Y. Zhu, C. Ke, H.D. Espinosa. Exp. Mechan. 47, 7 (2007)
  94. S. Reyntjens, L.A. Giannuzzi. Characterization methods using FIB/SEM DualBeam instrumentation. Ch. 5. In: Focused Ion Beam Systems: Basics and Applications / Ed. N. Yao. Cambridge University Press (2007). 126 p
  95. D. Kiener, W. Grosinger, G. Dehm, R. Pippan. Acta Mater. 56, 580 (2008)
  96. S. Korte, W. Clegg. Scr. Mater. 60, 9, 807 (2009)
  97. D.M. Dimiduk, E.M. Nadgorny, C. Woodward, M.D. Uchic, P.A. Shade. Phil. Mag. 90, 27-28, 3621 (2010)
  98. J.-Y. Kim, J.R. Greer. Acta Mater. 57, 5245 (2009)
  99. D. Kiener, C. Motz, W. Grosinger, D. Weygand, R. Pippan. Scripta Mater. 63, 500 (2010)
  100. J. Lian, J. Wang, Y.-Y. Kim, J. Greer. J. Mech. Phys. Solids 57, 5, 812 (2009)
  101. B. Moser, K. Wasmer, L. Barbieri, J. Michler. J. Mater. Res. 22, 4, 1004 (2011)
  102. H. Fei, A. Abraham, N. Chawla, H. Jiang. J. Appl. Mech. 79, 6, 061011 (2012)
  103. M.D. Uchic, P.A. Shade, D.M. Dimiduk. Annu. Rev. Mater. Res. 39, 361 (2009)
  104. J.R. Greer, J.Th.M. De Hosson. Prog. Mater. Sci. 56, 654 (2011)
  105. R. Maab, S. Van Petegem, D. Mab, J. Zimmermann, D. Grolimund, F. Roters, H. Van Swygenhoven, D. Raabe. Acta Mater. 57, 20, 5996 (2009)
  106. H. Van Swygenhoven, S. Van Petegem. JOM 62, 12, 36 (2010)
  107. A. Bhowmik, J. Lee, T.B. Britton, W. Liu, T.-S. Jun, G. Sernicola, M. Karimpour, D.S. Balint, Finn Giuliani. Acta Mater. 145, 516 (2018)
  108. J. Zimmermann, S. Van Petegem, H. Bei, D. Grolimund, E.P. George, H. Van Swygenhoven. Scripta Mater. 62, 746 (2010)
  109. S.S. Singh, N. Chawla. 3D/4D X-Ray Microtomography: Probing the Mechanical Behavior of Materials. In: Handbook of Mechanics of Materials C.-H. / Ed. Hsueh. Springer. Nature. Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 61. P. 2013
  110. W. Wu, D. Qi, W. Hu, L. Xi, L. Sun, B. Liao, F. Berto, G. Qian, D. Xiao. Mater. Des. 192, 108743 (2020)
  111. K. Wasmera, T. Wermelinger, A. Bidiville, R. Spolenak, J. Michler. J. Mater. Res. 23, 11, 3040 (2008)
  112. K. Babinsky, R. De Kloe, H. Clemens, S. Primig. Ultramicroscopy 144, 9 (2014)
  113. M. Herbig, P. Choi, D. Raabe. Ultramicroscopy 153, 32 (2015)
  114. I. Povstugar, J. Weber, D. Naumenko, T. Huang, M. Klinkenberg, W.J. Quadakkers. Microscopy Microanal. 25, 1 (2019)
  115. J. Rajagopalan. Microelectromechanical Systems (MEMS)-Based Testing of Materials. In: Handbook of Mechanics of Materials / Eds C.-H. Hsueh, S. Schmauder, C.-S. Chen, K.K. Chawla. Springer Nature, Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 59. 1955 p
  116. I.M. Robertson, C.A. Schuh, J.S. Vetrano, N.D. Browning, D.P. Field, D.J. Jensen, M.K. Miller, I. Baker, D.C. Dunand, R. Dunin-Borkowski, B. Kabius, T. Kelly, S. Lozano-Perez, A. Misra, G.S. Rohrer, A.D. Rollett, M.L. Taheri, G.B. Thompson, M. Uchic, X.-L. Wang, G. Was. J. Mater. Res. 26, 11, 1341 (2011)
  117. D. Jang, X. Li, H. Gao, J.R. Greer. Nature Nanotechnology 7, 594 (2012)
  118. J. Kabel, P. Hosemanna, Y. Zayachuk, D.E.J. Armstrong, T. Koyanagi, Y. Katoh, C. Deck. J. Mater. Res. 33, 4, 424 (2018)
  119. Y. Xiao, H. Besharatloo, B. Gan, X. Maeder, R. Spolenak, J.M. Wheeler. J. Alloys Comp. 822, 153536 (2020)
  120. W.-Z. Han, L. Huang, S. Ogata, H. Kimizuka, Z.-C. Yang, C. Weinberger, Q.-J. Li, B.-Y. Liu, X.-X. Zhang, J. Li, E. Ma, Z.-W. Shan. Adv. Mater. 27, 3385 (2015)
  121. J.-Y. Kim, J.R. Greer. Acta Mater. 58, 2355 (2010)
  122. C.Q. Chen, Y.T. Pei, J.T.M. De Hosson. Acta Mater. 58, 189 (2010)
  123. C.A. Volkert, A. Donohue, F. Spaepen. J. Appl. Phys. 103, 083539 (2008)
  124. D. Jang, J.R. Greer. Nature Mater. 9, 215 (2010).
  125. D. Jang, D.C. Gross, J.R. Greer. Int. J. Plasticity 27, 6, 858 (2011)
  126. C.-C. Wang, J. Ding, Y.-Q. Cheng, J.-C. Wan, L. Tian, J. Sun, Z.-W. Shan, J. Li, E. Ma. Acta Mater. 60, 13-14, 5370 (2012)
  127. Y. Xiao, R. Kozak, M.J.R. Hach, W. Steurer, R. Spolenak, J.M. Wheeler, Y. Zou. Mater.Sci. Eng. A 790, 139429 (2020)
  128. O.T. Abad, J.M. Wheeler, J. Michler, A.S. Schneider, E. Arzt. Acta Mater. 103, 483 (2016)
  129. H. Yilmaz, C.J. Williams, J. Risan, B. Derby. Materialia 7, 100424 (2019)
  130. M. Chen, J. Wehrs, A.S. Sologubenko, J. Rabier, J. Michler, J.M. Wheeler. Mater. Des. 189, 108506 (2020)
  131. H. Bei, S. Shim, M.K. Miller, G.M. Pharr, E.P. George. Appl. Phys. Lett. 91, 111915 (2007)
  132. D. Kiener, C. Motz, M. Rester, M. Jenko, G. Dehm. Mater. Sci. Eng. A 459, 262 (2007)
  133. S. Shim, H. Bei, M.K. Miller, G.M. Pharr, E.P. George. Acta Mater. 57, 503 (2009)
  134. E. Salvati, L.R. Brandt, C. Papadaki, H. Zhang, S.M. Mousavi, D. Wermeille, A.M. Korsunsky. Mater. Lett. 213, 346 (2018)
  135. J. Wehrs, G. Mohanty, G. Guillonneau, A.A. Taylor, X. Maeder, D. Frey, L. Philippe, S. Mischler, J.M. Wheeler, J. Michler. JOM 67, 8, 1684 (2015)
  136. M. Zamanzade, J.R. Velayarce, O.T. Abad, C. Motz, A. Barnoush. Mater. Sci. Eng. А 652, 370 (2016)
  137. J. Shin, G. Richter, D.S. Gianola. Mater. Des. 189, 108460 (2020)
  138. M.J. Pfeifenberger, M. Mangang, S. Wurster, J. Reiser, A. Hohenwarter, W. Pfleging, D. Kiener, R. Pippan. Mater. Des. 121, 109 (2017)
  139. L. Wang, J. Teng, X. Sha, J. Zou, Z. Zhang, X. Han. Nano Lett. 17, 8, 4733 (2017)
  140. S.-Y. Chang. In-Situ Nanomechanical Testing in Electron Microscopes. In: Handbook of Mechanics of Materials / Ed. C.Y. Hsueh. Springer, Singapore (2018). P. 1-47
  141. J.P. Wharry, K.H. Yano, P.V. Patki. Scripta Mater. 162, 63 (2019)
  142. M. Bagheripoor, R. Klassen. Rev. Adv. Mater. Sci. 56, 21 (2018)
  143. B. Skrotzki, J. Olbricht, H.-J. Kuhn. In: Handbook of Mechanics of Materials / Eds C.-H. Hsueh et al. Springer Nature. Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 58. 1917 p
  144. B. Lucas, W. Oliver. MRS Proc. 356, 645 (1994)
  145. W. Poisl, W. Oliver, B. Fabes. J. Mater. Res. 10, 2024 (1995)
  146. T. Suzuki, T. Ohmura, S.S. Asif, J. Pethica. J. Adhes. 67, 153 (1998)
  147. B.K. Arjun, J. Pfetzing-Micklich. Tech. Rep. (2017). DOI: 10.13140/RG.2.2.19545.42088
  148. M.A. Monclus, J.M. Molina-Aldareguia. In: Handbook of Mechanics of Materials / Eds C.-H. Hsueh et al. Springer Nature. Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 68. 2219
  149. I.-C. Choi, C. Brandl, R. Schwaiger. Acta Mater. 140, 107 (2017)
  150. J.M. Wheeler, D.E.J. Armstrong, W. Heinz, R. Schwaiger. Current Opinion Solid State Mater. Sci. 19, 354 (2015)
  151. A.J. Harris, B.D. Beake, D.E.J. Armstrong, M.I. Davies. Exp. Mechan. 57, 1115 (2017).
  152. T.F. Zhang, Z.X. Wan, J.C. Ding, S. Zhang, Q.M. Wang, K.H. Kim. Appl. Surface Sci. 435, 963 (2018)
  153. S.Z. Chavoshi, S. Xu. J. Mater. Eng. Performance 27, 3844 (2018)
  154. C. Minnert, W.C. Oliver, K. Durst. Mater. Des. 192, 108727 (2020)
  155. J. Roesler, H. Harders, M. Baeker. Mechan. Behaviour Eng. Mater. Springer (2007). 534 p
  156. V. Maier-Kiener, B. Schuh, E.P. George, H. Clemens, A. Hohenwarter. J. Mater. Res. 32, 2658 (2017)
  157. J.S.K.-L. Gibson, S. Schroders, C. Zehnder, S. Korte-Kerzel. Extreme Mechan. Lett. 17, 43 (2017)
  158. B.D. Beake, A.J. Harris. Vacuum 159, 17 (2019)
  159. ГОСТ-25-506-85. Расчеты и испытания на прочность. Методы механических испытаний металлов. Определение характеристик трещиностойкости (вязкости разрушения при статическом нагружении
  160. X.-K. Zhu, J.A. Joyce. Eng. Fracture Mechan. 85, 1 (2012)
  161. M. Sebastiani, K.E. Johanns, E.G. Herbert, G.M. Pharr. Current Opinion Solid State Mater. Sci. 19, 6, 324 (2015)
  162. Y. Xiao, H. Besharatloo, B. Gan, X. Maeder, R. Spolenak, J.M. Wheeler. J. Alloys Comp. 822, 153536 (2020)
  163. J. Ast, M. Ghidelli, K. Durst, M. Goken, M. Sebastiani, A.M. Korsunsky. Mater. Des. 173, 107762 (2019)
  164. R.N. Clark, R. Burrows, R. Patel, S. Moore, K.R. Hallam, P.E.J. Flewitt. Heliyon 6, 03448 (2020)
  165. J. Ast, J.J. Schwiedrzik, N. Rohbeck, X. Maeder, J. Michler. Mater. Des. 193, 108765 (2020)
  166. D. Du, Y. Wu, Y. Zhao, M. Lum, H. Huang. Mater. Characterization 164, 110302 (2020)
  167. B.D. Beake, R. Ctvrtlik, A.J. Harris, A.S. Martin, L. Vaclavek, J. Manak, V. Ranc. Mater. Sci. Eng. A 780, 139159 (2020)
  168. S. Bruns, L. Petho, C. Minnert, J. Michler, K. Durst. Mater. Des. 186, 108311 (2020)
  169. B. Lawn, R. Wilshaw. J. Mater. Sci. 10, 1049 (1975)
  170. A.G. Evans, E.A. Charles. J. Am. Ceram. Soc. 59, 371 (1976)
  171. J. Jang, G.M. Pharr. Acta Mater. 56, 4458 (2008)
  172. M. Ghidelli, M. Sebastiani, K.E. Johanns, G.M. Pharr. J. Am. Ceram. Soc. 100, 5731 (2017)
  173. J.H. Lee, Y.F. Gao, K.E. Johanns, G.M. Pharr. Acta Mater. 60, 5448 (2012)
  174. M. Sebastiani, K.E. Johanns, E.G. Herbert, F. Carassiti, G.M. Pharr. Phil. Mag. 95, 1928 (2015)
  175. B.N. Jaya, C. Kirchlechner, G. Dehm. J. Mater. Res. 30, 5, 686 (2015)
  176. C.M. Lauener, L. Petho, M. Chen, Y. Xiao, J. Michler, J.M. Wheeler. Mater. Des. 142, 340 (2018)
  177. W. Kang, M.T.A. Saif. Adv. Funct. Mater. 23, 713 (2013)
  178. A.-N. Wang, J.F. Nonemacher, G. Yan, M. Finsterbusch, J. Malzbender, M. Kruger. J. Eur. Ceram. Soc. 38, 3201 (2018)
  179. H.T. Liu, L.W. Yang, S. Han, H.F. Cheng, W.G. Mao. J. Eur. Ceram. Soc. 37, 883 (2017)
  180. G. Bolelli, M.G. Righi, M.Z. Mughal, R. Moscatelli, O. Ligabue, N. Antolotti, M. Sebastiani, L. Lusvarghi, E. Bemporad. Mater. Des. 166, 107615 (2019)
  181. J.P. Best, J. Wehrs, M. Polyakov, M. Morstein, J. Michler. Stcruct. Mater. 162, 190 (2019).
  182. J.F. Nonemacher, Y. Arinicheva, G. Yan, M. Finsterbusch, M. Kruger, J. Malzbender. J. Eur. Ceram. Soc. 40 8, 3057 (2020)
  183. M. Heller, J.S.K.-L. Gibson, R. Pei, S. Korte-Kerzel. Acta Mater. 194, 452 (2020)
  184. S. Zhang, X. Zhang. Thin Solid Films 520, 2375 (2012)
  185. X. Shi, H. Li, B.D. Beake, M. Bao, T.W. Liskiewicz, Z. Sun, J. Chen. Surface Coatings Technology 383, 125288 (2020)
  186. Y. Mu, X. Zhang, J.W. Hutchinson, W.J. Menga. J. Mater. Res. 32, 8, 1421 (2017)
  187. D. Di Maio, S.G. Roberts. J. Mater. Res. 20, 299 (2005)
  188. T.P. Halford, K. Takashima, Y. Higo, P. Bowen. Eng. Mater. Struct. 28, 695 (2005)
  189. K. Matoy, H. Schoenherr, T. Detzel, R. Pippan, C. Motz, G. Dehm. Thin Solid Films 518, 247 (2009)
  190. J. Ast, B. Merle, K. Durst, M. Goken. J. Mater. Res. 31, 3786 (2016)
  191. G. v Zagar, V. Pejchal, M.G. Mueller, L. Michelet, A. Mortensen. Struct. Mater. 112, 132 (2016)
  192. M.G. Mueller, V. Pejchal, G. v Zagar, A. Singh, M. Cantoni, A. Mortensen. Acta Mater. 86, 385 (2015)
  193. A. Saenz-Trevizo. A.M. Hodge. Nanotechnology 31, 292002 (2020)
  194. Y. Xua, D. Dini. Surface \& Coatings Technology 394, 125860 (2020)
  195. J. Buchinger, L. Lofler, J. Ast, A. Wagner, Z. Chen, J. Michler, Z.L. Zhang, P.H. Mayrhofer, D. Holec, M. Bartosik. Mater. Des. 194, 108885 (2020)
  196. M. Alfreider, D. Kozic, O. Kolednik, D. Kiener. Mater. Des. 148, 177 (2018)
  197. J. Ast, J.J. Schwiedrzik, J. Wehrs, D. Frey, M.N. Polyakov, J. Michler, X. Maeder. Mater. Des. 152, 168 (2018)
  198. R. Pippan, S. Wurster, D. Kiener. Mater. Des. 159, 252 (2018)
  199. Y. Deng, A. Barnoush. Acta Mater. 142, 236 (2018)
  200. C. Couroyer, M. Ghadiri, P. Laval, N. Brunard, F. Kolenda. Oil Gas Sci. Technology --- Rev. IFP 55, 1, 67 (2000)
  201. L. Ribas, G.C. Cordeiro, R.D.T. Filho, L.M. Tavares. Miner. Eng. 65, 149 (2014)
  202. V. Pejchal, M. Fornabaio, G. Zagar, G. Riesen, R.G. Martin, J. Medricky, T. Chraska, A. Mortensen. Acta Mater. 145, 278 (2018)
  203. G. v Zagar, V. Pejchal, M. Kissling, A. Mortensen. Eur. J. Mechan. Solids 72, 148 (2018)
  204. J. Huang, S. Xu, H. Yi, S. Hu. Powder Technol. 268, 86 (2014)
  205. P. Zhang, S.X. Li, Z.F. Zhang. Mater. Sci. Eng. A 529, 62 (2011)
  206. A.K. Saxena, S. Brinckmann, B. Volker, G. Dehm, C. Kirchlechner. Mater. Des. 191, 108582 (2020)
  207. W. Zhang, Y. Gao, T.-G. Nieh. In: Handbook of Mechanics of Materials / Ed. C.-H. Hsueh et al. Springer Nature Singapore Pte. Ltd. (2019). P. 1239
  208. Composite Materials. A vision for the future. Eds L. Nicolais, M. Meo, E. Milella. Springer-Verlag, London (2011). 218 p
  209. Composite materials processing, applications, characterizations / Ed. K.K. Kar. Springer-Verlag, Berlin--Heidelberg (2017). 686 p.1
  210. M.G.R. Sause. In situ monitoring of fiber-reinforced composites theory, basic concepts, methods, and applications. Switzerland. Springer Int. Publishing (2016). 633 p
  211. P.K. Mallick. Fibre reinforced composites: materials, manufacturing, and design. 3rd ed. Taylor \& Francis Group, CRC Press. Boca Raton (2008). 616 p
  212. K.K. Chawla. Composite materials science and engineering. 3rd ed., Springer. N. Y. (2012). 510 p
  213. A.J. Clancy, D.B. Anthony, F. De Luca. ACS Appl. Mater. Interfaces 12, 14, 15955 (2020)
  214. M. Ashby. Materials Selection in Mechanical Design. 2ed. Oxford OX2 8DP (1999). 646 p
  215. A. Guemes, A. Fernandez-Lopez, A.R. Pozo, J. Sierra-Perez. J. Compos. Sci. 4, 13 (2020)
  216. P. Nikaeen, D. Depan, A. Khattab. Nanomaterials 9, 1357 (2019)
  217. С. Xiao, Y. Tan, X. Wang, L. Gao, L. Wang, Z. Qi. Chem. Phys. Lett. 703, 8 (2018)
  218. A.M. Di ez-Pascual, M.A. Gomez-Fatou, F. Ania, A. Flores. Prog. Mater. Sci. 67, 1 (2015)
  219. Y. Gaillard, F. Amiot. Composites A 132, 105807 (2020)
  220. M. Hardiman, T.J. Vaughan, C.T. Mc Carthy. Compos. Struct. 180, 782 (2017)
  221. H. Wang, H. Zhang, K. Goto, I. Watanabe, H. Kitazawa, M. Kawai, H. Mamiya, D. Fujita. Sci. Technology Adv. Mater. 21, 1, 267 (2020)
  222. J. Karger-Kocsis, H. Mahmood, A. Pegoretti. Prog. Mater. Sci. 73, 1 (2015)
  223. M. Hardiman, T.J. Vaughan, C.T. Mc Carthy. Composites A 68, 296 (2015)
  224. А.И. Гуляев. Тр. ВИАМ 75, 3, 68 (2019)
  225. S.C. Gallo, X. Li, Z. Zhang, C. Charitidis, H. Dong. Composites A 112, 178 (2018)
  226. G.P. Tandon, N.J. Pagano. Composites Sci. Technology 58,1709 (1998)
  227. W.M. Mueller, J. Moosburger-Will, M.G.R. Sause, S. Horn. J. Eur. Ceram. Soc. 33, 2, 441 (2013)
  228. S. Sockalingam, G. Nilakantan. Int. J. Aeronautical Space Sci. 13, 3, 282 (2012)
  229. С.M. Medina, J.M. Molina-Aldaregui a, C. Gonzalez, P. Flores, J. Llorca. J. Composites Mater. 50, 12, 1651 (2016)
  230. Q. Li, Y. Li, Z. Zhang, L. Zhou. Composites A 135, 105911 (2020)
  231. G. Riesgo, L. Elbaile, R. Moriche, J. Carrizo, R.D. Crespo, M.A. Garci a, R. Sepulveda, J.A. Garci a, Y. Torres. Polymer Testing 79, 106020 (2019)
  232. A.D.M. Charles, A. N. Rider, S.A. Brown, C.H. Wang. Prog. Mater. Sci. 115, 100705 (2021)
  233. T. Matsuda, T. Sano, M. Munekane, M. Ohata, A. Hirose. Scripta Mater. 186, 196 (2020)
  234. S. Du, S. Wang, W. Xu. Materials 13, 2072 (2020)
  235. B. Kalyan, C.S.N. Murthy, R.P. Choudhary. Int. J. Res. Eng. Appl. Sci. 5, 8, 33 (2015)
  236. C.Д. Викторов, Ю.И. Головин, А.Н. Кочанов, А.И. Тюрин, И.А. Шуварин, Т.С. Пирожкова. Физ.-тех. проблемы разработки полезных ископаемых 4, 46 (2014)
  237. Ю.И. Головин, А.А. Дмитриевский, И.А. Пушнин, Н.Ю. Сучкова. ФТТ 46, 10, 1790 (2004)
  238. A. Xu, D.E.J. Armstrong, C. Beck, M.P. Moody, G.D.W. Smith, P.A.J. Bagot, S.G. Roberts. Acta Mater. 124, 71 (2017).
  239. C.D. Hardie, S.G. Roberts, A.J. Bushby. J. Nucl. Mater. 462, 391 (2015)
  240. H.L. Yang, S. Kano, J.J. Shen, J. Mc Grady, Y.F. Li, D.Y. Chen, K. Murakami, H. Abe. J. Nucl. Mater. 531, 152016 (2020)
  241. A. Siaenz-Trevizo, A.M. Hodge. Nanotechnology 31, 292002 (2020)
  242. I.E. Azhari, J. Garci a, M. Zamanzade, F. Soldera, C. Pauly, C. Motz, L. Llanes, F. Mucklich. Mater. Des. 186, 108283 (2020)
  243. J.P. Best, J. Wehrs, M. Polyakov, M. Morstein, J. Michler. Scripta Mater. 162, 190 (2019)
  244. E.G. Herbert, P.S. Phani, K.E. Johanns. Current Opinion Solid State Mater. Sci. 19, 6, 334 (2015)
  245. M.L. Oyen. Exp. Techniques 37, 73 (2013)
  246. L. Cacopardo, G. Mattei, A. Ahluwalia. Materialia 9, 100552 (2020)
  247. F. Sumbul. F. Rico. In: Atomic Force Microscopy. Methods in Molecular Biology / Eds N. Santos, F. Carvalho. Humana Press, N. Y. (2019). 163 p
  248. S.S. Mandal. ACS Omega 5, 20, 11271 (2020)
  249. Y. Deng, T. Wu, M. Wang, S. Shi, G. Yuan, X. Li, H. Chong, B. Wu, P. Zheng. Nature Commun. 10, 2775 (2019)
  250. B. Yang, Z. Liu, H. Liu, M.A. Nash. Frontiers Mol. Biosci. 7, 85 (2020)
  251. C. Valotteau, F. Sumbul, F. Rico. Biophys. Rev. 11, 689 (2019)
  252. G.R. Heath, S. Scheuring. Current Opinion Struct. Biol. 57, 93 (2019)
  253. Single molecule dynamics in life science / Eds T. Yanagida, Y. Ishii. Weinheim. WILEY VCH (2009). 328 p
  254. Single-molecule studies of proteins / Ed. A.F. Oberhauser. Heidelberg. Springer, N. Y. (2013). 274 p
  255. J.D. Humphrey, E.R. Dufresne, M.A. Schwartz. Nature Rev. Mol. Cell Biology 15, 12, 802 (2014)
  256. N.L. Klyachko, M. Sokolsky-Papkov, N. Pothayee, M.V. Efremova, D.A. Gulin, A.A. Kuznetsov, A.G. Majouga, J.S. Riffle, Y.I. Golovin, A.V. Kabanov. Angewandte Chem. Int. Ed. 124, 48, 12182 (2012)
  257. M.V. Efremova, M.M. Veselov, A.V. Barulin, I.M. Le-Deygen, I.V. Uporov, E.V. Kudryashova, A.G. Majouga, Y.I. Golovin, A.V. Kabanov, N.L. Klyachko, S.L. Gribanovsky, M. Sokolsky-Papkov. ACS Nano 12, 4, 3190 (2018)
  258. A. Stylianou, S.-V. Kontomaris, C. Grant, E. Alexandratou. Scanning 2019, 1 (2019)
  259. T.M. Kiio, S. Park. Int. J. Med. Sci. 17, 844 (2020)
  260. А. Ashkin. Optical trapping and manipulation of neutral particles using lasers. World Scientific Publishing Co. (2006). 940 p
  261. M. Tanase, N. Biais, M. Sheetz. Meth. Cell Biol. 83, 473 (2007)
  262. K.C. Neuman, A. Nagy. Nature Meth. 5, 6, 491 (2008)
  263. A. Noy. Handbook of molecular force spectroscopy. Springer, N. Y. (2008). 292 p
  264. F. Sumbul, A. Marchesi, H. Takahashi, S. Scheuring, F. Rico. Meth. Mol. Biol. 1814, 243 (2018)
  265. F. Sumbul, F. Rico. Meth. Mol. Biol. 1886, 163 (2019)
  266. Ю.И. Головин, А.О. Жигачев, Д.Ю. Головин, С.Л. Грибановский, А.В. Кабанов, Н.Л. Клячко. Изв. РАН. Сер. физ. 84, 7, 988 (2020)
  267. Ю.И. Головин, Н.Л. Клячко, Д.Ю. Головин, М.В. Ефремова, А.А. Самодуров, M. Сокольски-Папков, А.В. Кабанов. Письма в ЖТФ 39, 5, 24 (2013)
  268. Ю.И. Головин, С.Л. Грибановский, Д.Ю. Головин, Н.Л. Клячко, А.В. Кабанов. ФТТ 56, 7, 1292 (2014)
  269. A.M. Master, P.N. Williams, N. Pothayee, N. Pothayee, R. Zhang, H.M. Vishwasrao, Y.I. Golovin, J.S. Riffle, M. Sokolsky, A.V. Kabanov. Sci. Rep. 6, 33560 (2016)
  270. I.M. Le-Deygen, K.Yu. Vlasova, E.O. Kutsenok, A.D. Usvaliev, M.V. Efremova, A.O. Zhigachev, P.G. Rudakovskaya, D.Yu. Golovin, S.L. Gribanovsky, E.V. Kudryashova, A.G. Majouga, Y.I. Golovin, A.V. Kabanov, N.L. Klyachko. Nanomedicine: Nanotechnology, Biol. Med. 21, 102065 (2019)
  271. T. Mammoto, D.E. Ingber. Development 137, 1407 (2010)
  272. J. Nagatomi, E.E. Ebong. Mechanobiology Handbook. 2nd ed. CRC Press. (2018). 682 p
  273. Y.I. Golovin, S.L. Gribanovsky, D.Y. Golovin, N.L. Klyachko, A.G. Majouga, А.M. Master, M. Sokolsky, A.V. Kabanov. J. Controlled Release 219, 43 (2015)
  274. Y.I. Golovin, N.L. Klyachko, A.G. Majouga, M. Sokolsky, A.V. Kabanov. J. Nanoparticle Res. 19, 63 (2017)
  275. Ю.И. Головин, Н.Л. Клячко, А.Г. Мажуга, С.Л. Грибановский, Д.Ю. Головин, А.О. Жигачев, А.В. Шуклинов, М.В. Ефремова, М.М. Веселов, К.Ю. Власова, А.Д. Усвалиев, И.М. Ле-Дейген, А.В. Кабанов. Рос. нанотехнологии 13, 5-6, 3 (2018)
  276. Р.А. Андриевский, А.М. Глезер. УФН 179, 4, 337 (2009)
  277. Г.А. Малыгин. УФН 181, 11, 1129 (2011)
  278. G.Z. Voyiadjis, M. Yaghoobi. Size effects in plasticity: From macro to nano. Academic Press (2020). 408 p
  279. W. Weibull. A statistical theory of the strength of materials. Proc. Royal Swedish Inst. Eng. Res. Rep. 151 (1939). 121 p
  280. В. Вейбулл. Усталостные испытания и анализ их результатов. Машиностроение, М. (1964). 276 с
  281. А.А. Griffith. Philos. Trans. 221A, 179 (1921)
  282. E. Arzt. Acta Mater. 46, 5611 (1998)
  283. Y. Xiao, Y. Zou, A.S. Sologubenko, R. Spolenak, J.M. Wheeler. Mater. Des. 193, 108786 (2020)
  284. R. W. Armstrong. Mater. Transact. 55, 1, 2 (2014)
  285. Z.C. Cordero, B.E. Knight, C.A. Schuh. Int. Mater. Rev. 61, 495 (2016)
  286. Y. Li, A.J. Bushby, D.J. Dunstan. Proc. Royal Soc. A 472, 20150890 (2016)
  287. C.-H. Yu, K.-P. Lin, C.-S. Chen. In: Handbook of mechanics of materials. Springer Nature Singapore Pte. Ltd. (2019). Ch. 24. P. 759
  288. S.N. Naik, S.M. Walley. J. Mater. Sci. 55, 2661 (2020)
  289. K.S.R. Chandran. J. Mater. Res. 34, 13, 1 (2019)
  290. R.W. Armstrong. Phil. Mag. 96, 29, 3097 (2016)
  291. Ю.И. Головин, М.Г. Исаенкова, О.А. Крымская, В.М. Васюков, Р.А. Столяров, А.В. Шуклинов, Л.Е. Поляков. Письма в ЖТФ 36, 8, 48 (2010)
  292. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин, Э.Г. Асланян, Т.С. Пирожкова, В.М. Васюков. ФТТ 59, 9, 1778 (2017)
  293. Thermally activated mechanisms in crystal plasticity / Eds D. Caillard, J.-L. Martin. Elsevier Science (2003). 452 p
  294. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин. Письма в ЖЭТФ 60, 722 (1994).
  295. Ю.И. Головин, В.И. Иволгин, В.В. Коренков, А.И. Тюрин. Письма в ЖТФ 23, 15 (1997)
  296. J.K. Masson, A.C. Lund, C.A. Schuh. Phys. Rev. B 73, 054102 (2006)
  297. C.E. Packard, C.A. Schuh. Acta Mater. 55, 5348 (2007)
  298. В.Л. Инденбом. Письма в ЖЭТФ 12, 526 (1970)
  299. В.Л. Инденбом, А.Н. Орлов. ФММ 43, 3, 469 (1977)
  300. Ю.И. Головин, А.И. Тюрин. ФТТ 42, 10, 1818 (2000)
  301. J. Li, К.J. Van Vliet, T. Zhu, S. Yip, S. Suresh. Nature 418, 307 (2002)
  302. К.J. Van Vliet, J. Li, T. Zhu, S. Yip, S. Suresh. Phys. Rev. В 67, 104105 (2003)
  303. C.A. Schuh, A.C. Lund. J. Mater. Res. 19, 27, 2152 (2004)
  304. С.А. Schuh, J.K. Mason, А.С. Lund. Nature Mater. 4, 617 (2005)
  305. J.K. Mason, A.C. Lund, C.A. Schuh. Phys. Rev. В 73, 054102 (2006)
  306. C.E. Packard, C.A. Schuh. Acta Mater. 55, 16, 5348 (2007)
  307. J.R. Greer, W.C. Oliver, W.D. Nix. Acta Mater. 53, 1821 (2005)
  308. A. Jerrusalem, A. Fernandez, A. Kunz, J.R. Greer. Scripta Mater. 66, 93 (2012)
  309. M.B. Lowry, D. Kiener, M.M. Le Blanc, C. Chisholm, J.N. Florando, J.W. Morris Jr., A.M. Minor. Acta Mater. 58, 5160 (2010)
  310. C. Chisholm, H. Bei, M.B. Lowry, J. Oh, S.A.S. Asif, O.L. Warren, Z.W. Shan, E.P. George, A.M. Minor. Acta Mater. 60, 2258 (2012)
  311. Q. Yu, M. Legros, A.M. Minor. MRS Bulletin 40, 62 (2015)
  312. R. Fritz, V. Maier-Kiener, D. Lutz, D. Kiener. Mater. Sci. Eng. A 674, 626 (2016)
  313. M. Bagheripoor, R. Klassen. Rev. Adv. Mater. Sci. 56, 21 (2018).

Подсчитывается количество просмотров абстрактов ("html" на диаграммах) и полных версий статей ("pdf"). Просмотры с одинаковых IP-адресов засчитываются, если происходят с интервалом не менее 2-х часов.

Дата начала обработки статистических данных - 27 января 2016 г.